แบน ไม่แบน? เศษพลาสติกนำเข้าจากต่างประเทศ
ตั้งแต่ ประเทศจีน สั่งห้ามนำเข้าขยะและเศษพลาสติกเมื่อปี 2561 เศษพลาสติกเหล่านี้ก็ถูกเปลี่ยนเส้นทางมายังไทยและประเทศอื่นในอาเซียน
3 – 4 ปีให้หลัง โรงงานรีไซเคิลในไทยก็ขยายพื้นที่อุตสาหกรรมในภาคตะวันออกเป็นจำนวนมาก เพื่อรองรับวัตถุดิบเหล่านี้ อีกทั้งกฎหมายและการควบคุมของไทยยังไม่เข้มแข็งมากพอ ทำให้เกิดผลกระทบด้านสิ่งแวดล้อมและปัญหาการลักลอบทิ้งสารเคมีขยายวงกว้าง
เครือข่ายภาคประชาชนที่ติดตามปัญหาเรื่องนี้จึงพยายามผลักดันให้ไทยมีการสั่งห้ามและยกเลิกนำเข้าขยะและเศษพลาสติกจากต่างประเทศ ต่อมา คณะอนุกรรมการเพื่อบูรณาการการจัดการขยะอิเล็กทรอนิกส์และเศษพลาสติกมีมติยกเลิกนำเข้าภายใน 2 ปี หรือในวันที่ 30 กันยายน 2563 แต่จนถึงวันนี้คำสั่งกลับไม่ได้เกิดขึ้นจริงในทางปฏิบัติ
The Active รวบรวมความเคลื่อนไหวที่เกิดขึ้นตลอดปี 2564
มกราคม
1 มกราคม ข้อแก้ไขอนุสัญญาบาเซลเพิ่มการควบคุมการเคลื่อนย้ายขยะพลาสติกข้ามแดน มีผลบังคับใช้ เพิ่มข้อ A3210 ใน Annex VIII กำหนดประเภทขยะพลาสติกที่สันนิษฐานว่าเป็นขยะอันตราย ต้องผ่านกระบวนการแจ้งและขอความยินยอมล่วงหน้าจากประเทศนำเข้า (Prior Informed Consent: PIC)
25 มกราคม กรมโรงงานอุตสาหกรรมรายงานข้อมูลปริมาณความต้องการนำเข้าเศษพลาสติกในโรงงานที่มีความพร้อม 46 แห่ง กำลังการผลิตรวม 530,000 ตันต่อปี ระบุปริมาณความต้องการนำเข้าเศษพลาสติก 685,190 ตันต่อปี ส่วนใหญ่เป็น PET, PE, PP และอื่น ๆ ขณะที่คณะอนุกรรมการบริหารจัดการขยะพลาสติกและขยะอิเล็กทรอนิกส์ มีมติให้กรมควบคุมมลพิษ นำเสนอมาตรการกำกับการนำเข้าเศษพลาสติกต่อคณะกรรมการสิ่งแวดล้อมแห่งชาติพิจารณา ได้แก่ กำหนดการนำเข้าเศษพลาสติกในปี 2564 ในปริมาณ 250,000 ตันต่อปี ลดปริมาณการนำเข้า เศษพลาสติก ปีละ 20% และห้ามนำเข้าเศษพลาสติก 100% ตั้งแต่วันที่ 1 มกราคม 2569
ด้าน กรมการค้าต่างประเทศ กรมโรงงานอุตสาหกรรม กรมศุลกากร และกรมควบคุมมลพิษ ได้ประชุมหารือเพื่อออกระเบียบกระทรวงพาณิชย์ว่าด้วยการอนุญาตให้นำเศษพลาสติกเข้ามา ในราชอาณาจักร พ.ศ. … ขณะที่ โรงงานพลาสติก ก็ได้พยายามขอโควตานำเข้าขยะเศษพลาสติกเพิ่มเติม
- 21 ม.ค. – ครึ่งปี รับคืนขยะพลาสติกได้แล้ว 2 ตัน เตรียมเดินหน้าต่อ
- 27 ม.ค. – “วราวุธ” เร่งจัดการขยะพลาสติก รุก กลุ่มธุรกิจร้านกาแฟ
- 20 มี.ค. – “กรีนพีซ” สำรวจแบรนด์ “ขยะพลาสติก” จี้ ผู้ผลิตสินค้า ใส่ใจสิ่งแวดล้อม
- 20 เม.ย. – มลพิษขยะพลาสติก
มิถุนายน
25 มิถุนายน กรมควบคุมมลพิษ จัดประชุมหารือมาตรการกำกับการนำเข้าเศษพลาสติก ประเด็น “การนำเข้าเศษพลาสติกของผู้ประกอบการในกรณีที่ไม่มีเศษพลาสติกในประเทศหรือมีปริมาณไม่เพียงพอ” มีความเห็นร่วมกัน ให้กรมศุลกากรควรจัดทำพิกัดย่อยของพิกัดศุลกากร 39.15 ให้มีความละเอียดมากยิ่งขึ้น
กรมโรงงานอุตสาหกรรมร่วมกับสถาบันพลาสติกและกลุ่มอุตสาหกรรมพลาสติก สำรวจปริมาณความต้องการนำเข้าเศษพลาสติกของโรงงานพลาสติก และมีข้อเสนอแนะให้กรมควบคุมมลพิษประสานให้มีเวทีการพบกันระหว่างผู้ต้องการซื้อและผู้ต้องการขายเศษพลาสติก เพื่อให้เกิดความสมดุลของ Demand และ Supply ในการใช้เศษพลาสติกในประเทศ
- 16 มิ.ย. – ทส. โต้ “บูรณะนิเวศ” ไม่มีนโยบายนำเข้า “ขยะพลาสติก”
- 18 มิ.ย. – จับตา 21 อปท. ประจวบฯ ส่อวิกฤตที่ทิ้งขยะ
สิงหาคม
ตลอดเดือนสิงหาคม มูลนิธิบูรณะนิเวศ สมาคมซาเล้ง ร้านรับซื้อของเก่า และเครือข่ายองค์กรภาคประชาสังคม 108 องค์กร ได้แถลงจุดยืนคัดค้านการนำเข้าขยะเศษพลาสติก โดยมีการแถลงข่าวอย่างเป็นทางการ พร้อมยื่นหนังสือต่อรัฐมนตรีว่าการกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ขณะเดียวกัน ยังมีการรณรงค์คู่ขนานใน change.org มีผู้ร่วมลงชื่อสนับสนุนคัดค้านการนำเข้าขยะเศษพลาสติกมากกว่า 36,000 รายชื่อ
กันยายน
23 กันยายน สมาคมซาเล้ง และร้านรับซื้อของเก่ายื่นหนังสือถึง พลเอก ประยุทธ จันทร์โอชา นายกรัฐมนตรีและรัฐมนตรีว่าการกระทรวงกลาโหม เพื่อคัดค้านการนำเข้าเศษพลาสติกและตรวจสอบช่องโหว่ทางกฎหมายเกี่ยวกับเขตปลอดอากร ณ ศูนย์รับเรื่องราวร้องทุกข์ของรัฐบาล 1111 สำนักงานปลัดสำนักนายกรัฐมนตรี และในวันเดียวกันได้ยื่นหนังสือถึงอธิบดีกรมศุลกากร ณ กรมศุลกากร เนื่องจากเกรงว่าจะกระทบต่อสิ่งแวดล้อม และกระทบอาชีพของคนเก็บของเก่า แต่หากจะมีการอนุญาตให้นำเข้าเศษพลาสติกก็ต้องระบุให้ชัดเจนว่าเป็นพลาสติกประเภทไหน มีความจำเป็นและไม่มีอยู่แล้วในประเทศ เพราะคนเก็บของเก่า จะมีการเก็บขยะพลาสติกบางชนิดได้เท่านั้น ส่วนรายละเอียดที่มีการเสนอในหนังสือมีการยื่นไปทั้งหมด 10 เรื่อง เช่น กำหนดเชื้อพลาสติกที่ห้ามนำเข้าเด็ดขาด อย่างน้อย 3 ปี คือ PET, PP, PE เพราะเป็นวัตถุดิบพื้นฐานทั่วไปที่มีอยู่จำนวนมากในชีวิตประจำวันของคนไทย กำหนดให้มีบริษัทเอกชนตรวจสอบสินค้าที่ต้องการนำเข้ามาจากต้นทางว่าตรงกับมาตรฐานหรือไม่ รวมถึงกำชับและกำหนดบทลงโทษผู้กระทำความผิดในฐานะ “สำแดงเท็จ” และให้กรมศุลกากรเพิ่มความเข้มงวดในการตรวจสอบเปิดโอกาสให้สมาคมซาเล้งและร้านรับซื้อของเก่าเข้าถึงข้อมูลรายละเอียดการอนุญาตนำเข้าได้สะดวกรวดเร็วทันต่อปัจจุบัน เป็นต้น
- 12 ก.ย. – ‘กรีนพีซ’ เรียกร้อง คพ.ทบทวนโรดแมปจัดการขยะพลาสติก ชี้ไร้ทิศทาง เป้าหมายลดก๊าซเรือนกระจกของประเทศ
- 24 ก.ย. – คนเก็บของเก่าหวั่น ต่ออายุนำเข้าขยะพลาสติก ทำราคาตกต่ำ กระทบปากท้อง โอดมีรายได้ต่อวันแค่ไม่กี่ร้อย
ธันวาคม
ปัจจุบัน การพิจารณาของอนุกรรมการฯ ยังคงไม่แล้วสร็จ และมีมติเสนอแนวทาง 3 ทางเลือก คือ 1. ห้ามนำเข้าเศษพลาสติกปี 2564 ตามมติ คณะกรรมการขับเคลื่อนและปฏิรูปการบริหารราชการแผ่นดิน คณะที่ 5 (กขป.5) 2. ห้ามนำเข้าในปี 2569 ตามมติ คณะกรรมการบริหารจัดการขยะพลาสติกและขยะอิเล็กทรอนิกส์ เมื่อวันที่ 25 ม.ค. 2564 และ 3. ห้ามนำเข้าในปี 2566 เสนอเป็นแนวทางในการพิจารณาต่อในปี 2565 ขณะที่กรมควบคุมมลพิษเร่งตรวจทุกโรงงานที่อยู่ในเขตฟรีโซนให้แล้วเสร็จ
- 14 ธ.ค. – วัดจากแดง บิณฑบาตขยะพลาสติก
