ชี้แจงกรณีดนตรีในสวน ตอน “ดนตรีชาติพันธุ์”

คำชี้แจงกรณีดนตรีในสวน ตอน “ดนตรีชาติพันธุ์” เมื่อวันที่ 7 สิงหาคม 2565 และขอโทษต่อความผิดพลาด

กิจกรรม “ดนตรีในสวน ตอน ดนตรีชาติพันธุ์” ณ สวนลุมพินี เมื่อวันที่ 7 สิงหาคม 2565 จัดขึ้นโดยความร่วมมือขององค์กรต่าง ๆ อาทิ สภาชนเผ่าพื้นเมืองแห่งประเทศไทย ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน) กรุงเทพมหานคร The Active Thai PBS และองค์กรเครือข่ายอีกหลายองค์กร ซึ่งระหว่างการจัดการได้เกิดเหตุการณ์ที่ทำให้ศิลปินและผู้เข้าร่วมกิจกรรมบางส่วน รู้สึกถึงการไม่ให้เกียรติต่อนักแสดงชาติพันธุ์เพียงพอ ไม่เคารพศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ ซึ่งความรู้สึกดังกล่าวนับเป็นเสียงสะท้อนสำคัญที่ทำให้ทีมงานทุกคนรู้สึกเสียใจและนำมาทบทวนการทำงานเพื่อหาข้อผิดพลาดที่เกิดขึ้น ซึ่งพบปัจจัยที่เป็นบทเรียนสำคัญ ดังนี้ 

(1) มีการกำหนดเวลาสำหรับการจัดกิจกรรมทั้งหมด 3 ชั่วโมง แต่ช่วงบ่ายฟ้าครึ้มฝนจะตกผู้จัดการแสดงพยายามหาทางแก้ปัญหา โดยสลับคิวการแสดงบางชุดขึ้นมาแสดงก่อนกำหนดเวลา คือ การรำตง ของเยาวชนจากหมู่บ้านคลิตี้ล่าง และการแสดงดนตรีของวงคลีโพ โดยผู้ตัดสินใจมีเหตุผลว่า เป็นชุดการแสดงสำคัญ มีแฟนคลับติดตามจำนวนมาก หากฝนตกลงมาก่อนจะไม่ได้ทำการแสดง แต่ถ้าฝนไม่ตก ในท้ายการแสดงทั้งหมด วงคลีโพ ซึ่งเตรียมการแสดงมา 45 นาที จะกลับมาแสดงอีกครั้งตามแผนเดิม อย่างไรก็ตาม การปรับเปลี่ยนแผนดังกล่าวนี้ ขาดการชี้แจงหรือสื่อสารที่เหมาะสม และจากการสลับคิวกะทันหันทำให้พิธีกรไม่มีข้อมูลของนักแสดงเพียงพอที่จะสื่อสารกับผู้ชม และมีคำพูดบางคำไม่เหมาะสมกับการแนะนำข้อมูลศิลปินชาติพันธุ์ กรณีนี้ทีมงานผู้รับผิดชอบ น้อมรับความผิดพลาด และขออภัยต่อสิ่งที่เกิดขึ้น 

(2) การจัดการแสดงช่วงแรก เป็นการบันทึกเทปรายการโทรทัศน์ โดยมีแผนจะนำออกอากาศทางไทยพีบีเอสความยาว 1 ชั่วโมง ซึ่งมีการเตรียมผลิตรายการดนตรีชาติพันธุ์ของผู้แสดง 4 กลุ่มชาติพันธุ์ คือ ลีซู ดาราอาง ชาวเล และปกาเกอะญอ หลังจากนั้นได้มีเครือข่ายชาติพันธุ์อีกหลายกลุ่มส่งชุดการแสดงเข้าร่วมงานเพิ่มเติม การทำงานจึงแบ่งผู้ดำเนินการเป็น 2 ส่วน คือทีมผลิตรายการโทรทัศน์ และทีมงานเครือข่ายสภาชนเผ่าฯ แม้จะมีการแบ่งความรับผิดชอบกัน แต่ก็มีช่องว่างของรอยต่อระหว่าง 2 ส่วน กรณีนี้ทีมงานทั้งหมดร่วมทบทวนว่า เป็นบทเรียนสำคัญที่ควรจะต้องมีผู้รับผิดชอบหลักที่วางแผนอย่างรอบคอบ สามารถประเมินและแก้ปัญหาเฉพาะหน้าได้ทันการณ์ ซึ่งการแบ่งงานรับผิดชอบไม่เพียงพอต่อการรับความเสี่ยงที่คาดการณ์ไม่ได้ ในกรณีนี้ทีมงาน The Active ขอน้อมรับความผิดพลาดที่เกิดขึ้น เนื่องจากเป็นผู้ประสานงานแต่ละส่วน หากแต่มิได้ร่วมดำเนินการหรือร่วมแก้ไขปัญหาเฉพาะหน้าอย่างทันท่วงที  

(3) แม้จะมีชุดการแสดงจำนวนมาก แต่นักแสดงจากทุกกลุ่มชาติพันธุ์ได้ขึ้นแสดงตามลำดับ โดยเฉลี่ยเวลาการแสดงเท่า ๆ กันตามกำหนดว่าไม่เกินชุดละ 15 นาที จนครบทุกกลุ่ม  

ถึงแม้ว่างานโดยภาพรวมจะสำเร็จลุล่วงบรรลุเป้าหมายของการเปิดพื้นที่กลางเมืองกรุงเทพฯ สื่อสารคุณค่าของความหลากหลายทางวัฒนธรรม ผ่านอาหารและดนตรีชาติพันธุ์ แต่หลังจากจบการแสดง ทีมงานได้รับทราบถึงความไม่พอใจต่อความไม่เหมาะสมบางประการที่เกิดขึ้น ซึ่งทีมงานทั้งในส่วนของไทยพีบีเอส และตัวแทนเครือข่ายชาติพันธุ์ ได้พยายามติดต่อศิลปินทันที แต่ได้พูดคุยทำความเข้าใจในวันรุ่งขึ้น โดยโปรดิวเซอร์ผู้ควบคุมการผลิตรายการ ได้ชี้แจงและขอโทษต่อวงคลีโพแล้ว และได้มีการพูดคุยเบื้องต้นกับผู้เกี่ยวข้องในการประสานงานชุดการแสดงรำตงของเยาวชนจากหมู่บ้านคลิตี้ล่าง ซึ่งทีม The Active จะผลิตเนื้อหาเกี่ยวกับศิลปะการรำตงเพื่อสื่อสารเรื่องราวในหมู่บ้านคลิตี้ล่างในโอกาสต่อไป

จากการทบทวนร่วมกันของทีมทำงานทุกฝ่าย The Active ขอเป็นตัวแทนของเพื่อนร่วมงานทุกคนแสดงความเสียใจและขออภัยต่อสิ่งที่เกิดขึ้น ขอยืนยันว่าเป็นความผิดพลาดที่ไม่มีเจตนาลบหลู่ศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ของพี่น้องชาติพันธุ์ซึ่งเป็นหลักการสำคัญขององค์กรที่ยึดมั่นเสมอมา ทั้งนี้ ในนามองค์กรไทยพีบีเอส พร้อมน้อมรับความคิดเห็นและคำแนะนำที่เป็นประโยชน์อย่างยิ่งต่อการเรียนรู้และพัฒนาการทำงาน โดยจะนำไปเพิ่มเติมในแนวปฏิบัติของบุคลากรทุกฝ่ายขององค์กร ให้ตระหนักถึงการทำงานที่รอบคอบมากยิ่งขึ้นต่อไป  

The Active ขอยืนยันว่าจะยังคงร่วมกับภาคีเครือข่ายทำหน้าที่สื่อสารให้สังคมและฝ่ายนโยบาย ร่วมสนับสนุนสิทธิและความหลากหลายทางวัฒนธรรม ด้วยการผลักดันกฎหมายและนโยบายเพื่อส่งเสริมและคุ้มครองสิทธิ์ชนเผ่าพื้นเมืองและกลุ่มชาติพันธุ์อย่างต่อเนื่องต่อไป  

ศูนย์สื่อสารวาระทางสังคมและนโยบายสาธารณะ (The Active)

องค์การกระจายเสียงและแพร่ภาพสาธารณะแห่งประเทศไทย

9 สิงหาคม 2565