เปิด 4 ข้อเสนอพาประเทศพ้นกับดักรายได้ปานกลาง ต้องลงทุนในเด็กและเยาวชนตั้งแต่ระดับปฐมวัย ลงทุนให้ถูกกลุ่มเป้าหมายสำคัญของประเทศ ด้วยวิธีการที่ชาญฉลาด และเสมอภาค พร้อมใช้นวัตกรรมทางการเงินการคลังเพื่อการพัฒนาทุนมนุษย์ ไทยพีบีเอส คว้า 2 รางวัลอิศรา อมันตกุล
เมื่อวันที่ 5 มี.ค. 67 สมาคมนักข่าวนักหนังสือพิมพ์แห่งประเทศไทย จัดงานครบรอบ 69 ปี สมาคมนักข่าวนักหนังสือพิมพ์แห่งประเทศไทย (TJA 69th Anniversary Talk) พร้อมมอบรางวัลอิศรา อมันตกุล ให้แก่รางวัลผลงานข่าวและภาพข่าวประจำปี 2566 โดยมี ประสาร ไตรรัตน์วรกุล ประธานกรรมการบริหารกองทุนเพื่อความเสมอภาคทางการศึกษา (กสศ.) กล่าวปาฐกถาพิเศษ ในหัวข้อ “ทุนมนุษย์ ยุค 5.0 สร้างไทยยั่งยืน ขจัดความยากจน ลดความเหลื่อมล้ำ“
ประสาร ระบุว่า ทุนมนุษย์ (Human capital) มีบทบาทสำคัญต่อการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจของประเทศและเป็นปัจจัยสำคัญต่อความสำเร็จของแต่ละปัจเจกบุคคล นอกจากนั้น ทุนมนุษย์ยังส่งผลต่อการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจผ่านปฏิสัมพันธ์ระหว่างแรงงานทักษะสูง ซึ่งนำไปสู่นวัตกรรมที่เพิ่มประสิทธิภาพในการผลิตที่สำคัญ โดยบทบาทของทุนมนุษย์ยังสามารถเติบโตได้อย่างไม่มีที่สิ้นสุด การลงทุนเพื่อพัฒนาทุนมนุษย์จึงเป็นเรื่องสำคัญและจำเป็นต่อการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจของประเทศในระยะยาวอย่างมาก
6 ความท้าทาย ในการพัฒนาทุนมนุษย์
ดร.ประสารกล่าวว่า การลงทุนพัฒนาทุนมนุษย์ต้องคำนึงถึงความท้าทาย 6 ด้านสำคัญที่ส่งผลต่อการเร่งเตรียมความพร้อมด้านทุนมนุษย์อย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ ประกอบด้วย ความท้าทายที่ 1 โรคโควิด-19 ซึ่งได้สร้างแนวโน้มที่ไม่แน่นอนสำหรับตลาดแรงงานและเร่งให้ลักษณะงานเปลี่ยนแปลงไป ความท้าทายที่ 2 ประชากรสูงอายุ โดยมีการคาดการณ์ว่าในปี 2603 ส่วนแบ่งของประชากรวัยทำงานจะลดลงจากร้อยละ 71 ในปี 2563 เหลือเพียงร้อยละ 56 ซึ่งอาจส่งผลในทางลบต่อการเติบโตทางเศรษฐกิจ การลดลงของการเติบโตของรายได้ต่อหัว มีความจำเป็นที่จะต้องเพิ่มผลิตภาพของแรงงานไทย ความท้าทายที่ 3 ความยากจนในชนบท การลดความยากจนของประเทศไทยชะลอตัวตั้งแต่ปี 2558 โดยความยากจนส่วนใหญ่กระจุกตัวอยู่ในชนบท และมีคนจนในชนบทมากกว่าคนจนในเมืองเกือบ 2.3 ล้านคน
ความท้าทายที่ 4 ความไม่เท่าเทียมกันทางรายได้ โดยเฉพาะประชากรในเมืองและชนบท ทำให้ไทยมีอัตราความไม่เท่าเทียมกันทางรายได้สูงที่สุดในภูมิภาคเอเชียตะวันออกและแปซิฟิก ความท้าทายที่ 5 การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศและความท้าทายด้านสิ่งแวดล้อม ที่จะส่งผลกระทบต่อการจ้างงานและการกระจายรายได้ ธนาคารเพื่อการพัฒนาเอเชีย (ADB) คาดการณ์ว่า ภายในปี พ.ศ.2643 ต้นทุนเฉลี่ยของการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศสำหรับอินโดนีเซีย ฟิลิปปินส์ ไทย และเวียดนามอาจเทียบเท่ากับการสูญเสียร้อยละ 6.7 ของ GDP รวมกันในแต่ละปี และ ความท้าทายที่ 6 ภัยทางธรรมชาติ ประเทศไทยมีความเสี่ยงต่อภัยธรรมชาติหลายประการ ผลกระทบร้ายแรงที่อาจเกิดขึ้นจากภัยพิบัติทางธรรมชาติสามารถมีผลกระทบอย่างลึกซึ้งและหลากหลายต่อตลาดแรงงาน เศรษฐกิจและสังคม
“จุดเริ่มต้นของความขาดทุนทักษะชีวิต”
ประสาร กล่าวว่า กล่าวต่อว่า จากงานวิจัยหัวข้อ “จุดเริ่มต้นของความขาดทุนในทักษะทุนชีวิต : ปัญหาการขาดแคลนทักษะพื้นฐานในเด็กปฐมวัย” พบว่า เด็กปฐมวัยไทยมีความพร้อมด้านความเข้าใจในการฟัง (Listening Comprehension) ในระดับที่น่ากังวล โดยมีเด็กปฐมวัยทั่วประเทศกว่าร้อยละ 25 ที่มีระดับความพร้อมด้านดังกล่าวในระดับที่ต่ำมาก โดยเกือบทุกจังหวัดมีสัดส่วนเด็กปฐมวัยที่มีความพร้อมด้านความเข้าใจในการฟังในระดับที่ต่ำมากสูงกว่าร้อยละ 15 และมีบางจังหวัด เช่น จังหวัดปัตตานี มีสัดส่วนของเด็กปฐมวัยที่มีระดับความพร้อมด้านดังกล่าวต่ำมากสูงถึงร้อยละ 77
“ประเด็นที่น่าสนใจจากผลการสำรวจข้างต้นอีกประการหนึ่งคือ ผลการวิเคราะห์ข้อมูลควบคู่กับสถานะทางเศรษฐกิจของครัวเรือน ชี้ให้เห็นว่า เด็กปฐมวัยที่มาจากครัวเรือนยากจนมีแนวโน้มที่จะมีระดับความพร้อมในการเข้าสู่ระบบการศึกษาต่ำกว่าเด็กปฐมวัยที่มาจากครัวเรือนที่มีเศรษฐฐานะสูงกว่า ซึ่งสะท้อนให้เห็นว่า ปัญหาความเหลื่อมล้ำทางการศึกษานั้นเริ่มต้นมาตั้งแต่ก่อนเด็กจะเข้าสู่ระบบการศึกษาอย่างเป็นทางการในระดับประถมศึกษาเสียอีก ซึ่งส่งผลต่อการขาดทักษะพื้นฐานในระดับชั้นที่สูงขึ้น” ดร.ประสารกล่าว
โดยมีข้อมูลจากผลการประเมินนักเรียนในโครงการประเมินสมรรถนะนักเรียนมาตรฐานสากล (PISA) ในปี พ.ศ.2565 พบว่ามีนักเรียนไทยที่มีอายุ 15 ปี กว่า 2 ใน 3 ที่มีทักษะการอ่านและทักษะคณิตศาสตร์ไม่ถึงระดับพื้นฐานที่เด็กในช่วงวัยดังกล่าวจะสามารถเข้าใจและมีส่วนร่วมกับสังคมได้อย่างมีความหมาย เช่น การเข้าใจวัตถุประสงค์ในการสื่อสารของผู้เขียนในบทความ หรือการแก้โจทย์ปัญหาทางคณิตศาสตร์ภายใต้สถานการณ์ต่าง ๆ และกว่าครึ่งที่มีทักษะวิทยาศาสตร์ไม่ถึงระดับพื้นฐานในการเข้าใจและอธิบาย ปรากฎการณ์ทางวิทยาศาสตร์ที่สามารถพบได้โดยทั่วไป ถึงร้อยละ 53 ซึ่งเป็นสัดส่วนที่สูงกว่ากลุ่มประเทศพัฒนาแล้วอย่างกลุ่มประเทศ OECD กว่า 2 เท่า“ ดร.ประสารกล่าว
ลงทุนในทุนมนุษย์ ตอบโจทย์ทุกชีวิตอย่างเสมอภาค
ดร.ประสารกล่าวว่า กสศ. มีข้อเสนอ เชิงนโยบายสำหรับเป็นแนวทางการลงทุนในทุนมนุษย์ 4 ประการ ได้แก่ 1.ลงทุนในเด็กและเยาวชนตั้งแต่ระดับปฐมวัย (Invest Early) โดยเฉพาะเด็กปฐมวัยจากครัวเรือนใต้เส้นความยากจน ซึ่งมีจำนวนเหลือเพียงประมาณปีละ 100,000 คนเท่านั้นในปัจจุบัน เพราะการพัฒนาตั้งแต่ช่วงเริ่มต้นมีโอกาสช่วยลดช่องว่างของทุนมนุษย์ระหว่างเด็กด้อยโอกาสและเด็กกลุ่มอื่นได้มากกว่าการลงทุนในช่วงหลัง โดยมุ่งเน้นการลงทุนที่ตัวเด็กและครัวเรือน ซึ่งคือการเพิ่มคุณภาพการอบรมเลี้ยงดูของผู้ปกครอง รวมทั้งสถานพัฒนาเด็กปฐมวัยควรวางระบบการพัฒนาทุนมนุษย์แบบวงจรปิด (Closed-Loop Human Development Model) คือการมีฐานข้อมูลรายบุคคลและสามารถติดตามเด็กทุกคนตั้งแต่แรกเกิดจนถึงวัยแรงงานในทุกมิติ เพื่อมุ่งเน้นกระบวนการพัฒนาทุนมนุษย์จากครรภ์มารดาถึงเชิงตะกอน โดยไม่ปล่อยให้เกิดการสูญเสีย (Zero-waste) เด็กแม้แต่คนเดียวจากการลงทุนพัฒนาทุนมนุษย์ตั้งแต่แรกเกิด
ดร.ประสารกล่าวว่า 2.ลงทุนให้ถูกกลุ่มเป้าหมายสำคัญของประเทศและด้วยวิธีการที่ชาญฉลาด (Invest Smartly) ประเทศไทยควรลงทุนในการสร้างสังคมแห่งการเรียนรู้ตลอดชีวิต (Learning Society) และระบบการศึกษาทางเลือก (Alternative Education) ที่มีความยืดหยุ่น ตอบโจทย์ชีวิต รวมทั้งสนับสนุนให้คนทุกกลุ่มมีโอกาสเข้ารับการอบรมเพื่อยกระดับและพัฒนาทักษะใหม่ (Upskill and Reskill) ซึ่งผลการวิจัยศึกษาของธนาคารโลก ชี้ให้เห็นว่าเป็นแนวทางสำคัญแนวทางหนึ่งที่จะช่วยให้ประเทศไทยก้าวข้ามออกจากวิกฤตทักษะได้ 3.ลงทุนอย่างเสมอภาค (Invest Equitably) ให้ความสำคัญต่อสิทธิทางการศึกษาของเด็กและเยาวชนทั้งในและนอกระบบการศึกษา โดยสูตรจัดสรรงบประมาณให้แก่เด็ก เยาวชนในสังกัดต่างๆ ทั้งในและนอกระบบการศึกษาควรใช้หลักความเสมอภาค (Equity-based Budgeting) ซึ่งมีการชดเชยปัจจัยที่เป็นต้นเหตุแห่งความเหลื่อมล้ำทางการศึกษาให้แก่ผู้เรียนและสถานศึกษาอย่างเป็นธรรม เช่น ความห่างไกลทุรกันดารของหน่วยจัดการเรียนรู้ทั้งในและนอกระบบการศึกษา รวมทั้งความด้อยโอกาสประเภทต่างๆ ของเด็กเยาวชน เป็นต้น
4.ลงทุนด้วยนวัตกรรมทางการเงินการคลังเพื่อการพัฒนาทุนมนุษย์ (Invest Innovatively) โดยใช้แรงจูงใจในการลดหย่อนภาษี 2 เท่า มาพัฒนานวัตกรรมความร่วมมือและนวัตกรรมทางสังคม เพื่อสนับสนุนการลงทุนพัฒนาทุนมนุษย์อย่างเสมอภาคและยั่งยืน หรือการใช้มาตรการกึ่งการคลัง (Quasi-fiscal Policy) เพื่อสนับสนุนงบประมาณการลงทุนในทุนมนุษย์อย่างเสมอภาคและยั่งยืน รวมถึงมีการเหนี่ยวนำทรัพยากรจากตลาดเงินและตลาดทุน มาร่วมลงทุนในมาตรการลดความเหลื่อมล้ำทางการศึกษา และการลงทุนในทุนมนุษย์อย่างเสมอภาคและยั่งยืน
“ท่ามกลางวิกฤตทุนมนุษย์ของประเทศ เรื่องนี้ไม่เพียงเป็นหน้าที่ของหน่วยงานใดหน่วยงานหนึ่ง แต่ทุกภาคส่วนร่วมเป็นเจ้าของและมีส่วนร่วมในการแก้ปัญหา ร่วมกันสร้างสังคมแห่งการเรียนรู้ตลอดชีวิต (establishing a learning society) สังคมที่ทุกคนมีโอกาสที่จะพัฒนาความสามารถและสร้างทักษะใหม่อย่างต่อเนื่องตลอดทุกช่วงชีวิต เพื่อให้เด็กและเยาวชนมีหลักประกันการเข้าถึงโอกาสทางการศึกษาและการเรียนรู้เต็มตามศักยภาพ มีการพัฒนาทุนมนุษย์อย่างเสมอภาค ช่วยให้เศรษฐกิจไทยมีทุนมนุษย์คุณภาพสูง พร้อมขับเคลื่อนพัฒนาประเทศ”
การลงทุนในทุนมนุษย์คือหนึ่งในกุญแจสำคัญสู่การบรรลุเป้าหมายการเพิ่มรายได้เฉลี่ยต่อคนร้อยละ 40 เพื่อออกจากกับดักรายได้ปานกลาง ภายในปี 2579 ของไทย ทุนมนุษย์ที่เพิ่มขึ้นจะนำไปสู่ฐานภาษีที่กว้างและลึกขึ้น ช่วยเพิ่มรายได้ และรักษาเสถียรภาพเศรษฐกิจของประเทศ จากการเจริญเติบโตของรายได้คนไทยอย่างยั่งยืน จึงกล่าวได้ว่า
“การลงทุนในทุนมนุษย์ให้เสมอภาคตั้งแต่ปฐมวัยถึงวัยแรงงานจะช่วยให้ประเทศไทยบรรลุ 2 เป้าหมายที่สำคัญที่พวกเรารอคอยมายาวกว่า 4 ทศวรรษ ได้แก่เป้าหมายการออกจากกับดักรายได้ปานกลาง และเป้าหมายการยุติวงจรความยากจนข้ามรุ่นได้ในช่วงชีวิตของพวกเราทุกคน”
ทั้งนี้ ภายในงานได้มีการมอบรางวัลอิศรา อมันตกุล ให้แก่รางวัลผลงานข่าวและภาพข่าวประจำปี 2566 โดย ไทยพีบีเอส ได้รับรางวัลข่าวอนุรักษ์ธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมดีเด่น 1 รางวัล ได้แก่ ข่าวมลพิษข้ามพรมแดน (Thai PBS World โดย องค์การกระจายเสียงและแพร่ภาพสาธารณะแห่งประเทศไทย) และ ในส่วนของรางวัลอิศรา อมันตกุล ประเภทภาพข่าวจากสื่อออนไลน์ ประจำปี 2566 ได้รับรางวัลยอดเยี่ยม 1 รางวัล ได้แก่ ภาพข่าว “เก่ากำลังไป ใหม่มาแล้ว” ถ่ายโดย สุภณัฐ รัตนธนาประสาน สำนักสื่อดิจิทัล ไทยพีบีเอส
