เกี่ยวข้าวไร่หมุนเวียน กับชาติพันธุ์กะเหรี่ยงปกาเกอะญอ

     
The Active ชวนออกไปเรียนรู้ บันทึกภาพการเก็บเกี่ยวข้าวไร่หมุนเวียน ของชาวปกาเกอะญอ บ้านโปกกะโหล้ง ต.แม่แดด อ.กัลยาณิวัฒนา จ.เชียงใหม่ อีกหนึ่งชนเผ่าพื้นเมือง ที่ยังคงวิถีภูมิปัญญาดั้งเดิมไว้ได้มากที่สุด ในยุคที่การปลูกข้าวหรือทำเกษตรในระบบอื่น ล้วนหันไปพึ่งพาปัจจัยใหม่
ต้นข้าวชูรวงสีเหลืองทองทั่วไร่หมุนเวียน
เกี่ยวข้าวไร่ไม่เดียวดาย คงวิถีร่วมแรงร่วมใจเอามื้อ ช่วยกันเกี่ยวเดี่ยวก็เสร็จ
เสียงแกว ( เครื่องเป่าที่ทำจากเขาควายหรือไม้) แว่วดังขึ้นในตอนเช้า ส่งสัญญานฤดูกาลเกี่ยวข้าวไร่ วิถีที่ถูกสานต่อ
รอยยิ้ม ความสุข จากความมั่นคงทางอาหารในไร่หมุนเวียน
ยังไม่ทันครึ่งวัน เกี่ยวไปได้เยอะแล้ว
ยังไม่ทันครึ่งวัน เกี่ยวไปได้เยอะแล้ว
เมล็ดข้าวเรียงติดกันแน่นแบบนี้ มั่นใจได้ว่า มีข้าวเหลือไว้กินปีต่อไปแน่นอน
“ดีควา” หรือ แตง ช่วยดับร้อน เติมความสดชื่น ระหว่างพักจากเกี่ยวข้าวไร่
“ดีควา” หรือ แตง ช่วยดับร้อน เติมความสดชื่น ระหว่างพักจากเกี่ยวข้าวไร่
หลังเกี่ยวข้าวเสร็จและตากทิ้งไว้ ได้เวลาขนข้าวไปลานเพื่อเตรียมตีนวดข้าว
หลังเกี่ยวข้าวเสร็จและตากทิ้งไว้ ได้เวลาขนข้าวไปลานเพื่อเตรียมตีนวดข้าว
ก่อนตีข้าว ชาวปกาเกอะญอจะทำพิธี “กี่จึ๊เผ้าะบือ“ หรือ “มัดมือเรียกขวัญลงตีข้าว “ . เป็นพิธีที่ตอกย้ำเรื่องคุณค่าและความสำคัญของข้าว ปลุกพลังให้สมาชิกมีความกล้าหาญ ภาคภูมิใจ เชื่อมั่นต่อเรื่องการทำการผลิตข้าว ตระหนักว่ามีความสำคัญแค่ไหนต่อมนุษย์ และเพื่อให้การเก็บเกี่ยวได้ผลผลิตเต็มเม็ดเต็มหน่วย หรือเกิดความเสียหายน้อยที่สุด
ก่อนตีข้าว ชาวปกาเกอะญอจะทำพิธี “กี่จึ๊เผ้าะบือ“ หรือ “มัดมือเรียกขวัญลงตีข้าว “ . เป็นพิธีที่ตอกย้ำเรื่องคุณค่าและความสำคัญของข้าว ปลุกพลังให้สมาชิกมีความกล้าหาญ ภาคภูมิใจ เชื่อมั่นต่อเรื่องการทำการผลิตข้าว ตระหนักว่ามีความสำคัญแค่ไหนต่อมนุษย์ และเพื่อให้การเก็บเกี่ยวได้ผลผลิตเต็มเม็ดเต็มหน่วย หรือเกิดความเสียหายน้อยที่สุด
ก่อนตีข้าว ชาวปกาเกอะญอจะทำพิธี “กี่จึ๊เผ้าะบือ“ หรือ “มัดมือเรียกขวัญลงตีข้าว “ . เป็นพิธีที่ตอกย้ำเรื่องคุณค่าและความสำคัญของข้าว ปลุกพลังให้สมาชิกมีความกล้าหาญ ภาคภูมิใจ เชื่อมั่นต่อเรื่องการทำการผลิตข้าว ตระหนักว่ามีความสำคัญแค่ไหนต่อมนุษย์ และเพื่อให้การเก็บเกี่ยวได้ผลผลิตเต็มเม็ดเต็มหน่วย หรือเกิดความเสียหายน้อยที่สุด
“ตีข้าวไร่ “ สองมือจับไม้ตีข้าวให้มั่น ทุ่มแรงฟาดลงบนรางตีข้าว ให้เมล็ดข้าวหลุดร่วงจากต้นให้มากที่สุด วิถีภูมิปัญหาที่ยังถูกสานต่อ ในยุคที่การทำเกษตรรูปแบบอื่น ลงทุนไปใช้เทคโนโลยีกันหมดแล้ว
“ตีข้าวไร่ “ สองมือจับไม้ตีข้าวให้มั่น ทุ่มแรงฟาดลงบนรางตีข้าว ให้เมล็ดข้าวหลุดร่วงจากต้นให้มากที่สุด วิถีภูมิปัญหาที่ยังถูกสานต่อ ในยุคที่การทำเกษตรรูปแบบอื่น ลงทุนไปใช้เทคโนโลยีกันหมดแล้ว
“ตีข้าวไร่ “ สองมือจับไม้ตีข้าวให้มั่น ทุ่มแรงฟาดลงบนรางตีข้าว ให้เมล็ดข้าวหลุดร่วงจากต้นให้มากที่สุด วิถีภูมิปัญหาที่ยังถูกสานต่อ ในยุคที่การทำเกษตรรูปแบบอื่น ลงทุนไปใช้เทคโนโลยีกันหมดแล้ว
ไม่รู้ว่าเจ้าตั๊กแตน แวะมาทักทาย หรือแอบมากินผลผลิตในไร่ แต่อีกด้านทำให้เห็นถึงความหลากหลายของอาหารในฤดูเก็บเกี่ยว
คัดเมล็ดพันธุ์ข้าวงามๆ ไว้ปลูกในปีถัดไป
ที่นี่ยังใช้ “ วี “ ที่ทำจากไผ่มาสานเป็นวงกลม เพื่อพัดข้าวลีบ ที่ปะปนอยู่กับข้าวเปลือกออก
ตักข้าวใส่กระสอบ เตรียมขนข้าวเข้ายุ้ง
ตักข้าวใส่กระสอบ เตรียมขนข้าวเข้ายุ้ง
ไร่บนดอย ทางเล็กแคบและชัน รถยนต์เข้าไม่ถึง ต้องใช้รถจักยานยนต์ทยอยขนกลับบ้าน ได้ครั้งละ 2 กระสอบ บางไร่อยู่ไกลบ้าน ใช้เวลาขนหลายรอบหลายวัน
หากเส้นทางจากไร่ ต้องเดินทางผ่านแม่น้ำ ก็ต้องแบกกระสอบข้าวขนกลับกันแบบนี้ สะท้อนถึงความทุ่มเทตั้งใจและความสำคัญของข้าวต่อชีวิต
เรียกขวัญข้าวขึ้นยุ้ง
เรียกขวัญข้าวขึ้นยุ้ง

Author

Alternative Text
AUTHOR

ทัศนีย์ ประกอบบุญ

นักข่าวสายลุย เกาะติดประเด็นแล้วไม่มีปล่อย รักการเดินทาง หลงรักศิลปะบนรองเท้า และชอบร้องเพลงเป็นชีวิตจิตใจ