เฉลิมฉลองหลังเก็บเกี่ยวผลผลิตจากสวนไร่นา ชวนแลกเปลี่ยนพันธุ์พืช พบปะ หารือ แนวทางพัฒนาพันธุ์ข้าวไทย
วันนี้ (19 ธ.ค. 2563) มูลนิธิเกษตรกรรมยั่งยืน (ประเทศไทย) และภาคีเครือข่ายเกษตรกรจากทั่วประเทศ จัดงาน “เทศกาลข้าวใหม่” : สานคน สานวัย สืบสานความภูมิใจแห่งท้องทุ่ง ณ สวนผักคนเมือง จ.นนทบุรี หวังชวนคนเมืองเรียนรู้วิถีชีวิตชาวนา ผ่านพิธีสู่ขวัญแม่โพสพ แบ่งปันผลผลิตปลอดภัยจากสวนไร่นาที่ปลูกเอง พร้อมชวนลูกหลานชาวนา ร่วมเสวนาสานคน สานวัย สืบสานความภูมิใจแห่งท้องทุ่ง มองหาแนวทางการพัฒนาเพื่อสร้างอนาคตข้าวไทยร่วมกัน
พิธีสู่ขวัญแม่โพสพ จัดขึ้นเพื่อเป็นการขอบคุณที่พระแม่โพสพได้ให้ผลผลิตเชิงการเกษตร ทำให้ปลูกข้าวงอกงาม และเนื่องจากในช่วงเก็บเกี่ยวจะมีข้าวบางส่วนที่หลุดจากต้นและหล่นอยู่ในนา ซึ่งเชื่อว่ามีพระแม่โพสพอยู่ พิธีนี้จึงเป็นการเชิญพระแม่โพสพขึ้นสู่ยุ้งฉางด้วย พร้อมกันนั้นยังสวดมนตร์ขอพรให้พระแม่โพสพช่วยให้เกิดผลผลิตอีกครั้ง ในฤดูกาลปลูกที่กำลังจะมาถึง นอกจากนี้ยังมีการทำบุญตักบาตรข้าวใหม่ เพื่อขอพรจากพระสงฆ์ด้วยเช่นกัน
นันทา ประสารวงษ์ กลุ่มวิสาหกิจชุมชนบ้านโฉนดชุมชนลานตากฟ้า จ.นครปฐม บอกว่า ปัจจุบันงานเทศกาลข้าวใหม่ เริ่มห่างหายไปจากวัฒนธรรมไทย และพบเห็นได้ยาก มีเพียงชาวนาบางกลุ่มเท่านั้นที่ยังรักษขนบธรรมเนียบแบบนี้เอาไว้ จึงต้องการฟื้นงาน เทศกาลข้าวใหม่กลับมา ให้พี่น้องชาวนา เกษตรกร ได้มาพบปะพูดคุยกัน อันจะนำไปสู่การบอกเล่าเรื่องราวของการปลูกข้าว ผลผลิตข้าว ทั้งยั้งเป็นการเฉลิมฉลองร่วมกันของชาวนาและผู้บริโภคอีกด้วย
ถ้าไม่มีเทศกาลนี้แต่ละคนก็อาจจะไม่ได้มาเจอกัน ซึ่งพอมาเจอกันแล้วจะได้คุยกันมากขึ้น อย่างวันนี้แต่ละคนก็ได้เอาผลผลิตของตัวเองมาตั้งร้าน ได้เห็นว่าใครทำอะไรบ้าง ความรู้ที่ได้แลกเปลี่ยนยังถ่ายทอดกันได้ อย่างที่เราได้เห็นว่าปัจจุบันชาวนาไทยพัฒนามากแล้ว สามารปรับปรุงพันธุ์ข้าวได้เอง และยังแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์สินค้า หรืออาหารมากมาย เพิ่มมูลค่าทางการเงิน และคุณค่าเชิงโภชนาการ
นันทา ประสารวงษ์ กลุ่มวิสาหกิจชุมชนบ้านโฉนดชุมชนลานตากฟ้า จ.นครปฐม
ภายในงานมีการจัดแสดงพันธุ์ข้าวกว่า 100 สายพันธุ์ ร้านค้าแบ่งปันสินค้าการเกษตรกว่า 20 ร้าน รวมถึงกิจกรรมเวิร์กชอป อาหารจากข้าวพื้นบ้าน และกิจกรรมชวน ชม ดม กินข้าวใหม่ ที่มีข้าวกว่า 20 สายพันธุ์มาให้ผู้บริโภคได้ทำความรู้จัก
ทัศนี และ นารี เจริญผลพิริยะ ผู้ร่วมกิจกรรม บอกว่า การเข้าร่วมกิจกรรมในครั้งนี้ทำให้เธอได้รู้จักข้าวหลากหลายสายพันธุ์มากขึ้น ซึ่งยังมีข้าวสายพันธุ์หายากที่ปกติไม่ได้มีโอกาสได้พบในท้องตลาด เพราะส่วนใหญ่มักจะขายกันเพียงเฉพาะข้าวสายพันธุ์ทั่วไปที่รัฐบาลส่งเสริมให้ปลูกเท่านั้น หรือแม้แต่ประสบการณ์พิจารณาข้าวทั้งในแง่ของการ ชม ชิม ดม ก็เป็นมิติใหม่
ที่ชอบคือข้าวหอมนิลประภาส เพราะนุ่ม เหนียว กลมกล่อม อยากให้ท้องตลาดมีข้าวหลากหลายสายพันธุ์แบบนี้ขาย เพราะมันเป็นความหลากหลายทางโภชนาการด้วย
ทัศนี และ นารี เจริญผลพิริยะ ผู้ร่วมกิจกรรม ชวน ชม ดม กินข้าวใหม่
ด้าน นพดล มั่นศักดิ์ ผู้จัดการ มูลนิธิการจัดการความรู้ และเครือข่ายโรงเรียนชาวนา จ.นครสวรรค์ บอกว่าที่ผ่านมาพันธุ์ข้าว กับคนปลูกข้าวไม่ได้ถูกพัฒนาไปในทิศทางเดียวกัน ข้าวส่วนใหญ่ที่เกษตรกรได้รับการส่งเสริมให้ปลูกเป็นข้าวสายพันธุ์ที่ชาวนาไม่ได้คิด และอาจไม่เหมาะกับการเพาะปลูกในบางพื้นที่ ซึ่งหากรัฐบาลมีการส่งเสริมให้ชาวนาสามารถปรับปรุงพันธุ์ข้าวได้ จะช่วยให้อนาคตของข้าวไทยไปไกลมากขึ้น
ชาวนาหลายกลุ่มสามารถพัฒนาพันธุ์ข้าวเองได้แล้ว เพื่อให้เข้ากับบริบทของพื้นที่ และเลือกปลูกได้ตามความต้งการของตนเอง แต่ติดปัญหาการขึ้นทะเบียนพันธุ์ข้าว ขีดข้อจำกัดให้เป็นความสามารถของนักปรับปรุงพันธุืที่มีใบวิชาชีพเท่านั้น ภูมิปัญญาชาวบ้านจึงไม่ถูกส่งเสริมอย่างจริงจัง ซึ่งหากรัฐอนุญาตให้ชาวบ้านทำได้ ก็จะได้พันธุ์ข้าวที่ตอบโจทย์ ถูกตลาด และมีมูลค่าเพิ่มขึ้น
นพดล มั่นศักดิ์ ผู้จัดการ มูลนิธิการจัดการความรู้ และเครือข่ายโรงเรียนชาวนา จ.นครสวรรค์
