คุณทำบัตรประชาชนครั้งแรกตอนอายุเท่าไหร่ ถ้าเป็นเด็กรุ่นใหม่อาจทำบัตรประชาชนตั้งแต่อายุครบ 7 ปีบริบูรณ์ หรือหลายคนก็ทำบัตรประชาชนตอนอายุ 15 ปีเมื่อเปลี่ยนคำหน้านามจาก ดช. ดญ. เป็น นายและนางสาว แต่สำหรับกลุ่มผู้เฒ่ากลุ่มชาติพันธุ์ซึ่งมีอายุมากกว่า 70 ปีขึ้น กลุ่มนี้ พวกเขาเพิ่งจะได้ทำบัตรประชาชนเป็นครั้งแรก
การไม่มีบัตรประชาชน เท่ากับไม่ใช่คนไทย แม้อยู่บนแผ่นดินไทยสร้างบ้านแปลงเมืองมาเนิ่นนาน ทำให้ต้องเสียสิทธิ์หลายอย่างในวัยที่อายุมากขึ้น สิ่งที่ควรได้รับมี ทั้งเบี้ยยังชีพผู้สูงอายุ สวัสดิการรักษาพยาบาลจากบัตรทอง สิทธิ์ในการเลือกตั้งผู้แทนราษฎร และที่สำคัญไปมากกว่าทุกสิ่งคือ “ศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์”
The Active ชวนถอดบทเรียน ภายหลังจากที่มูลนิธิพัฒนาชุมชนและเขตภูเขา (พชภ.) ขับเคลื่อนเรื่องการแปลงสัญชาติของชนกลุ่มน้อยมาเป็นเวลายาวนานหลาย 10 ปี วันนี้มีผู้เฒ่ากลุ่มชาติพันธุ์อาข่า จากหมู่บ้านป่าคาสุขใจ อ.แม่ฟ้าหลวง จ.เชียงราย ได้สัญชาติไทย และทำบัตรประชาชนแล้วจำนวน 14 คน ท่ามกลางกลุ่มผู้เฒ่าอีกกว่าแสนคนที่ยังรอสัญชาติไทย
การไม่มีบัตรประชาชน เท่ากับไม่ใช่คนไทย แม้อยู่บนแผ่นดินไทยสร้างบ้านแปลงเมืองมาเนิ่นนาน ทำให้ต้องเสียสิทธิ์หลายอย่างในวัยที่อายุมากขึ้น สิ่งที่ควรได้รับมี ทั้งเบี้ยยังชีพผู้สูงอายุ สวัสดิการรักษาพยาบาลจากบัตรทอง สิทธิ์ในการเลือกตั้งผู้แทนราษฎร และที่สำคัญไปมากกว่าทุกสิ่งคือ “ศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์”
The Active ชวนถอดบทเรียน ภายหลังจากที่มูลนิธิพัฒนาชุมชนและเขตภูเขา (พชภ.) ขับเคลื่อนเรื่องการแปลงสัญชาติของชนกลุ่มน้อยมาเป็นเวลายาวนานหลาย 10 ปี วันนี้มีผู้เฒ่ากลุ่มชาติพันธุ์อาข่า จากหมู่บ้านป่าคาสุขใจ อ.แม่ฟ้าหลวง จ.เชียงราย ได้สัญชาติไทย และทำบัตรประชาชนแล้วจำนวน 14 คน ท่ามกลางกลุ่มผู้เฒ่าอีกกว่าแสนคนที่ยังรอสัญชาติไทย
![“บูเหม่ หม่อปอกู่” และ “อาเท่อ หม่อปอกู่” สองสามีภรรยาชาติพันธุ์อาข่าในวัย 77 และ 79 ปีเพิ่งได้ทำบัตรประชาชนเป็นคนไทยเต็มขั้น พวกเขาเป็นชนกลุ่มน้อยที่อพยพมาจากเชียงตุง ก่อนมาลงหลักปักฐานที่หมู่บ้านป่าคาสุขใจ ต.แม่สลองนอก อ.แม่ฟ้าหลวง จ.เชียงราย มาเป็นเวลากว่า 50 ปี ลูกหลานของพวกเขามีสัญชาติไทยกันหมดแล้ว ขณะที่การขอสัญชาติของคนทั้งคู่ ต้องใช้เวลายาวนานจนเพื่อนในวัยเดียวกันเสียชีวิตไปก่อน ไม่ทันได้ทำบัตรประชาชน เป็นคนไทยสมบูรณ์แบบ](https://theactive.net/wp-content/uploads/2022/12/File514_0.jpg)
![รูปถ่ายของ “บูเหม่ หม่อปอกู่” ขณะกำลังทำพิธีกรรมตามความเชื่อของชาติพันธุ์อาข่า ครอบครัวของเธอสืบเชื้อสายสายผู้นำทางจิตวิญญาณที่สามารถติดต่อผีบรรพชนได้ หากครอบครัวใดมีเกิดเรื่องเดือดเนื้อร้อนใจ จะขอให้เธอช่วยทำพิธีกรรมบางอย่างที่คล้ายๆกับการสะเดาะเคราะห์](https://theactive.net/wp-content/uploads/2022/12/File427_0.jpg)
![“บูเหม่ หม่อปอกู่” มีโรคประจำตัวเป็นเบาหวานและความดัน ปัจจุบันได้รับยาจากโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล ซึ่งไม่ต้องเสียค่าใช้จ่ายอยู่แล้วด้วยการเบิกค่ารักษา ผ่านกองทุนผู้มีปัญหาสถานะและสิทธิ์ฯ แต่หลังจากที่ได้บัตรประชาชน เธอต้องการใช้สิทธิ์บัตรทองไปตรวจสุขภาพอย่างละเอียดที่โรงพยาบาลสักครั้ง ซึ่งสิทธิบัตรทองครอบคลุมการรักษาได้มากกว่า เธอบอกว่าอยากมีอายุยืนยาวต่อไปอีก หลังจากที่ได้ถือบัตรประชาชน เป็นคนไทย](https://theactive.net/wp-content/uploads/2022/12/File445_0.jpg)
![สภาพบ้านเรือนของกลุ่มชาติพันธุ์อาข่าบนดอยแม่สลองในปัจจุบัน เปลี่ยนจากบ้านไม้เป็นบ้านปูนมากขึ้น ภายหลังจากลูกหลานซึ่งมีสัญชาติไทยโดยการเกิด ได้ไปเป็นแรงงานในต่างประเทศซึ่งได้ค่าแรงสูงเช่น ประเทศเกาหลี และไต้หวัน ส่งเงินกลับมาให้ครอบครัวสร้างบ้านที่มีความมั่นคงมากยิ่งขึ้น](https://theactive.net/wp-content/uploads/2022/12/File832_0.jpg)
![ผู้เฒ่าจากหมู่บ้านป่าคาสุขใจ ต.แม่สลองนอก อ.แม่ฟ้าหลวง จ.เชียงราย ได้รับสัญชาติแล้ว 14 คน ภายหลัง “เตือนใจ ดีเทศน์” กรรมการผู้ก่อตั้งมูลนิธิพัฒนาชุมชนและเขตภูเขา (พชภ.) ขับเคลื่อนเรื่องนี้มานานกว่า 10 ปี ในอดีตการได้รับสัญชาติของผู้เฒ่าชาติพันธุ์กลุ่มนี้ มักติดขัดเงื่อนไขกฎเกณฑ์รายได้ขั้นต่ำ 20,000 บาทต่อเดือน ต้องพูดภาษาได้ และต้องตรวจประวัติอาชญากร ต่อมาภายหลังทางมูลนิธิฯ ยื่นข้อเสนอต่อรัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย จึงมีการออกหนังสือเวียนโดยอาศัยดุลพินิจของรัฐมนตรีกระทรวงมหาดไทย ยกเว้นหลักเกณฑ์ดังกล่าวกับผู้เฒ่าไร้สัญชาติกลุ่มชาติพันธุ์เมื่อวันที่ 19 ก.พ. 2563 นำมาสู่การทำกรณีศึกษาในพื้นที่](https://theactive.net/wp-content/uploads/2022/12/File162_0.jpg)
![จังหวัดเชียงรายได้นำคำร้องผู้เฒ่าจากหมู่บ้านป่าคาสุขใจ 22 คนมาพิจารณา เบื้องต้นได้รับสัญชาติ 15 คน ตามมาตรา 25 พ.ร.บ.สัญชาติ เสียชีวิตไป 1 คนเหลือ 14 คน จนได้รับพระบรมราชานุญาตให้สัญชาติเมื่อวันที่ 12 ก.ค. 2565 ประกาศรายชื่อในราชกิจจาเบกษา และทำบัตรประชาชนไปเมื่อวันที่ 14 พ.ย.ที่ผ่านมา รวมระยะเวลาดำเนินการตามกรอบ 750 วัน หรือกว่า 2 ปี ซึ่งนับว่าได้รับสัญชาติเร็วที่สุดหลังยื่นเรื่องไป](https://theactive.net/wp-content/uploads/2022/12/File171_0.jpg)
![ข้อมูลจากกรมการปกครองระบุ กลุ่มชาติพันธุ์ที่ขึ้นทะเบียนไว้ที่ยังไร้สัญชาติมี 4 แสนกว่าคน เกิดในไทย 1 แสนคน ที่เหลืออีก 3 แสนคนอพยพย้ายเข้ามา กำลังเข้าสู่กระบวนการแปลงสัญชาติ แต่ “พิธาสรวง จันทร์ฉายฉัตร” (ชายคนกลาง) ผู้แทนอธิบดีกรมการปกครอง บอกว่าต้องมาดูกันอีกชั้นหนึ่งว่าจะได้สัญชาติครบทุกคนหรือเปล่า โดยการแปลงสัญชาติจะแบ่งเป็น 2 กลุ่มใหญ่ คือกลุ่มที่มีพนักงานเจ้าหน้าฝ่ายปกครองอำเภอ จังหวัด เป็นผู้รับคำร้องเฉพาะกลุ่มชาติพันธุ์ แต่กลุ่มต่างด้าวทั่วไป เช่น “ตู้ห่าว” ผู้รับคำร้องจะเป็นตำรวจสันติบาล หรือภูธรจังหวัด แต่กระบวนคล้ายกัน](https://theactive.net/wp-content/uploads/2022/12/File1527_0.jpg)
![กำนันตำบลแม่สลองนอกมอบหนังสือสำคัญการแปลงสัญชาติเป็นไทยของคนต่างด้าวซึ่งเป็นชนกลุ่มน้อย โดยข้อความบางส่วนระบุว่า หนังสือสำคัญแสดงฉบับนี้ให้ไว้เพื่อแสดงว่านาง... ได้รับพระราชทานพระราชานุญาตให้แปลงสัญชาติเป็นไทยแล้ว](https://theactive.net/wp-content/uploads/2022/12/File1437_0.jpg)
![วงเสวนา การแก้ปัญหาผู้เฒ่าไร้สัญชาติ ถอดบทเรียน กรณีศึกษาผู้เฒ่ากลุ่มชาติพันธ์ที่ได้รับสัญชาติ 14 คน ยังพบว่า
1. การขอสัญชาติมีความซับซ้อน มีข้อเสนอให้ลดขั้นตอนลง 2. ในกรณีอื่น ๆ กรอบระยะเวลา 2 ปี ตามกรอบ 750 วันควรทำได้เช่นเดียวกัน และ 3. ควรเปิดให้มีการติดตามขั้นตอน ความคืบหน้าของผ่านระบบออนไลน์](https://theactive.net/wp-content/uploads/2022/12/File1276_0.jpg)
![เด็กชายสัญชาติไทยคนนี้ ยังมีปู่เป็นคนไร้สัญชาติ ผู้เฒ่าที่นั่งอยู่ข้างเด็กชายคนนี้ยังรอการพิสูจน์เพื่อแปลงสัญชาติแม้ว่าจะมีผู้เฒ่าที่นำร่องได้สัญชาติไทยไปก่อนหน้านี้แล้ว 14 คน นี่เป็นที่มาของข้อเสนอการแก้ปัญหาผู้เฒ่าไร้สัญชาติระยะยาวควรแยกกฎหมายการแปลงสัญชาติแก่คนกลุ่มนี้โดยเฉพาะ](https://theactive.net/wp-content/uploads/2022/12/File316_0.jpg)