ปธ.อนุกรรมการวิชาการสมัชชาสุขภาพ กทม. ชี้ทางรอด ผู้ค้าหาบเร่ต้องปรับตัว ยกระดับมาตรฐานอาหารข้างทาง เตรียมถกในงาน สมัชชาสุขภาพ กทม. หาพื้นที่นำร่องสร้างแนวทางการจัดการ
27 มี.ค. 2567 ศ.นฤมล นิราทร ประธานอนุกรรมการวิชาการสมัชชาสุขภาพกรุงเทพมหานคร และนักวิจัยหาบเร่แผงลอย ระบุกับ The Active ว่า ปัจจุบันจำนวนผู้ค้าหาบเร่แผงลอยในกรุงเทพฯ ลดลงจริง สาเหตุเป็นเพราะอะไร ยังไม่เคยมีข้อมูลวิจัยอธิบายชัดเจน แต่จากข้อมูลที่สำรวจพบในบางจุด พบสาเหตุหลัก ๆ คือ ผู้ค้าหาบเร่แผงลอยเลิกขาย เนื่องจาก ไม่มีพื้นที่ ไม่มีทุน รวมถึงการจัดระเบียบหาบเร่แผงลอยของ กทม.
หากนับตั้งแต่ ชัชชาติ สิทธิพันธุ์ ผู้ว่าราชการกรุงเทพมหานคร เข้ามารับตำแหน่ง มีหาบเร่แผงลอยในกรุงเทพฯ ทั้งในและนอกจุดผ่อนผันรวมกันทั้งสิ้น 792 จุด 21,368 ราย ขณะที่ปัจจุบัน หาบเร่แผงลอยในจุดและนอกจุดผ่อนผัน มีรวมกันทั้งสิ้น 681 จุด 19,414 ราย การจัดระเบียบทำให้มีผู้ค้าบนทางเท้านอกจุดผ่อนผันลดลง 111 จุด 1,954 ราย และทั้งหมดเกิดขึ้นในจุดนอกผ่อนผัน ซึ่งมีผู้ค้าถูกย้ายไปอยู่ในจุดเอกชน 39 จุด 2,842 ราย
“ต้องยอมรับว่า พื้นที่ทางเท้าในกรุงเทพฯ มีจำกัด ขณะที่ผู้ค้ามีความต้องการพื้นที่นับแสนคน กทม. จึงต้องพยายามทำให้ทุกคนอยู่ได้ ทั้งผู้ค้า คนเดินทางเท้า เพราะที่ผ่านมามีการร้องเรียนเยอะมากโดยเฉพาะเรื่องความสะอาด ความปลอดภัย แต่คำว่าอยู่ได้ ต้องชวนกันทำงานต่อ สร้างสมดุล”
ศ.นฤมล นิราทร
ศ.นฤมล อธิบายในมุมของนักวิจัยหาบเร่แผงลอย ต่อประเด็นความสำคัญของการมีอยู่ของผู้ค้าเหล่านี้ว่า เป็นระบบเศรษฐกิจฐานรากที่กำลังเป็นข้อต่อสำคัญของการหมุนเมือง เป็นแหล่งอาหารที่เข้าถึงง่าย ราคาถูก และยังมีมิติของความสัมพันธ์ ดังนั้นหาบเร่แผงลอยจึงเป็นภาพสะท้อนเมือง ซึ่งทำให้เห็นว่ามีชีวิตที่หลากหลายชนชั้น กำลังขับเคลื่อนเศรษฐกิจและเมืองไปพร้อมกัน การย้อนไปดูปัญหาและข้อพิพาทระหว่าง กทม. ในช่วงหลายสิบปีที่ผ่านมาอาจไม่ใช่ก้าวต่อไปของคนทำงาน
แต่หลังจากนี้จะเป็นการมองหาสมดุลและหากระบวนการจัดการที่ยกระดับคุณภาพชีวิตของหาบเร่แผงลอย ในมิติของการพัฒนาอาหารปลอดภัย การรวมกลุ่มเพื่อสร้างพลังการต่อรองและต่อยอดกระบวนการจัดการที่เป็นระบบยั่งยืนมากขึ้น
ศ.นฤมล นิราทร
“หาบเร่ ทำไมเขายังอยู่ เพราะธรรมชาติของเขามีฟังก์ชันในสังคมสอดคล้องกับวิถีชีวิตของคน กทม. และไม่ใช่แค่การซื้อมาขายไปเท่านั้น แต่มีความเกี่ยวพันกับชีวิตมนุษย์อยู่ตรงนั้น มันมีเรื่องราวของชีวิตที่ต่างจากการซื้อขายในร้านสะดวกซื้อ”
ปีนี้ สมัชชาสุขภาพ กทม. เตรียมจัดงาน “ร่วมสร้างมหานครแห่งโอกาสและความเป็นธรรม เพื่อสังคมสุขภาวะ” พร้อมพูดถึงแนวทางการแก้ปัญหาหาบเร่แผงลอย ในประเด็น “การจัดการหาบเร่แผงลอยและการใช้พื้นที่สาธารณะ และพื้นที่เศรษฐกิจ ปลอดภัย ภายใต้ความหลากหลาย” โดยจะจัดเวทีสาธารณะระดมความคิดเห็นจากหลายฝ่าย เพื่อหาแนวทางร่วมกันในการยกระดับหาบเร่แผงลอย
งานนี้คาดหวังให้เป็นกลไกสำคัญอีกครั้งของการเปิดพื้นที่ให้การขบคิดการใช้ประโยชน์พื้นที่สาธารณะ และการพัฒนาเศรษฐกิจฐานรากเกิดแนวทางการทำงานที่จริงจัง โดยคาดว่าจะมีการนำเสนอพื้นที่นำร่องเพื่อสร้างโมเดลต้นแบบ
- อ่านรายละเอียด “มหกรรมสมัชชาสุขภาพกรุงเทพมหานคร” ครั้งที่ 4 พ.ศ. 2567
