วาเลนไทน์ปีนี้ ควงคู่เช็คอิน ‘คลองแม่ข่า’ เชียงใหม่

นักท่องเที่ยวแห่ถ่ายรูปบอลลูนยักษ์ กิจกรรมรับวาเลนไทน์ ยกให้เป็น  “โอตารุ” เชียงใหม่ พร้อมจับตาแผนพัฒนาที่อยู่อาศัยชุมชนริมคลอง ยกระดับความมั่นคงด้านที่อยู่อาศัย

วันนี้ (14 ก.พ. 2566) คลองแม่ข่า จังหวัดเชียงใหม่ จัดกิจกรรมรับวันวาเลนไทน์ระหว่างวันที่ 10-14 กุมภาพันธ์ นักท่องเที่ยวทั้งไทยและต่างประเทศเที่ยวชมงานบรรยากาศคึกคักทุกวัน กัญจ์รศา ทุมา นักท่องเที่ยวที่ตั้งใจเดินทางมาถ่ายรูปที่คลองแม่ข่าบอกว่าที่นี่กลายเป็นหมุดหมายแห่งหนึ่งที่อยู่ในแผนการท่องเที่ยวของเขา และรู้สึกประทับใจมากนอกจากสถานที่สวยงาม คลองใสแล้วยังมีบอลลูนยักษ์ด้วย เช่นเดียวกับ พัตราภรณ์ พิบูลย์  เธอเป็นคนเชียงใหม่ และได้ยินข่าวว่าที่นี่มีการปรับปรุงภูมิทัศน์ใหม่ จากที่เคยเป็นป่ารกร้าง น้ำเสียแต่เวลานี้สวยขึ้นมากน่าเดินท่องเที่ยวมากขึ้น

ขณะที่ ประทุม อายิ แม่ค้าที่เช่าบ้านอยู่ในชุมชนคลองแม่ข่าบอกว่าตั้งแต่คลองแม่ข่าเปลี่ยนไป มีการจัดกิจกรรมก็ค้าขายได้มากขึ้นจากเดิมแค่วันละ 100-200 บาทถือว่ามากแล้ว แต่ช่วงนี้ได้เพิ่มเป็นหลักพันบาท

“ตรงสะพานเหลืองที่เขาปรับปรุง มีนักท่องเที่ยวเดินเยอะ แต่ด้านล่างคนเดินน้อยมาไม่ถึง  แต่พอมีกิจกรรมวันวาเลนไทน์ก็ขายของได้มากขึ้นเมื่อคืนได้ 2,000 บาท อยากให้มีกิจกรรมอีก”

คลองแม่ข่ามีแผนการปรับปรุงภูมิทัศน์และฟื้นฟูน้ำ รวมระยะทาง ทั้งสิ้น 4 กิโลเมตร ตอนนี้ทำไปแล้ว 750 เมตร นอกจากนี้ ยังมีแผนการพัฒนาที่อยู่อาศัยให้ชุมชนคลองแม่ข่า ประทุม พูดถึงกรณีการไล่รื้อชุมชนเพื่อการจัดระเบียบคลองแม่ข่าในระยะต่อไปว่า หลายคนกังวลเรื่องนี้ ส่วนตัวเองเป็นเพียงผู้เช่า คิดว่าหากไม่ได้สิทธิเช่าก็จะออกไปเช่าที่อื่น แต่บางคนที่มีสิทธิก็ยังกังวลว่าเขาจะให้ย้ายออก ส่วนที่บอกให้ออมเงิน บางคนกลัวไม่มีกำลังพอโดยเฉพาะผู้สูงอายุที่ไม่มีบุตรหลาน 

“คนแก่ที่อยู่คนเดียวกังวลว่าจะไม่มีที่อยู่ กลัวว่าออมก็ไม่มีเงิน และกลัวว่าจะไม่ได้บ้านมั่นคงจริง ๆ”

ปานแก้ว เปาป้อ ประธานชุมชนกำแพงงาม บอกว่า มีบางคนที่เริ่มออมเงินเพื่อเข้าร่วมกับโครงการบ้านมั่นคง ขณะที่กระแสข่าวความขัดแย้งภายในชุมชนเมื่อการพัฒนาเข้ามาถึง ประธานชุมชนชี้แจงว่าไม่เป็นความจริง เป็นเพียงแค่การเข้าใจผิดและกลัวถูกไล่รื้อ

“เจ้าหน้าที่บอกว่าไม่มีการไล่รื้อ หากไม่ได้กีดขวางทางน้ำ โบราณสถาน ตอนนี้บางคนเริ่มออมเงินเพื่อซื้อบ้านมั่นคงแล้ว เชื่อว่าการพัฒนาจะยั่งยืน และเห็นแล้วว่าถ้าเป็นแหล่งท่องเที่ยว คนในชุมชนจะมีรายได้ ”

โชติพงษ์ สุขเกษม เจ้าหน้าที่ปฏิบัติการชุมชนอาวุโส สถาบันพัฒนาองค์กรชุมชน พอช.ภาคเหนือ ระบุว่า เวลานี้แผนพัฒนาที่อยู่อาศัยในพื้นที่คลองแม่ข่าและลำน้ำสาขา ในเขตเทศบาลนครเชียงใหม่ อยู่ระหว่างการพิจารณาของหน่วยงานที่เกี่ยวข้องในการปรับปรุงแก้ไขเพิ่มเติม คาดว่าปลายเดือนกุมภาพันธ์นี้จะมีการประชุมรอบสุดท้ายอีกครั้ง ก่อนจะเสนอแผนดังกล่าวให้บรรจุในแผนจังหวัดเสนอผู้ว่าราชการจังหวัดเชียงใหม่ต่อไป ขณะที่ชุมชนกำแพงงามและหัวฝาย ซึ่งเป็นพื้นที่นำร่องรูปธรรมในการแก้ไขปัญหาที่อยู่อาศัย มีการปรับปรุงทางเดินและมีความคืบหน้าไปมาก เนื่องจากได้รับการสนับสนุนจากท้องถิ่นและอีกหลายหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง

“เราเลือกพื้นที่ชุมชนที่มีความพร้อมในการทำพื้นที่รูปธรรม และชุมชนที่มีความเดือดร้อนในที่อยู่อาศัยที่ชัดเจนไม่ว่าจะเป็นความไม่มั่นคงของบ้าน ประชิดกับโบราณสถาน และความคืบหน้าครั้งนี้เกิดขึ้นได้เพราะเทศบาลสนับสนุน จัดหาพื้นที่รองรับและเห็นว่าการแก้ไขปัญหาที่อยู่อาศัยจะเป็นประโยชน์กับทุกฝ่ายจริง ๆ ในอนาคต”

จากการสำรวจข้อมูลของ พอช. ภาคเหนือ ชุมชนที่อาศัยอยู่ริมคลองแม่ข่า ในเขตเทศบาลนครเชียงใหม่ มี 2,169 หลังคาเรือน รวม 4,361 คน ในจำนวนนี้มีกลุ่มคนเปราะบางถึง 1,221 คน หรือคิดเป็นร้อยละ 28 ของประชากรทั้งหมด 

ขณะที่สัดส่วนประชากรที่มีรายได้คิดเป็น ร้อยละ 37 ส่วนใหญ่มีอาชีพรับจ้างอิสระ และเช่าที่ดินกับเจ้าของที่ดิน 1-3 ปี ขณะที่ปัญหาด้านที่อยู่อาศัย พบว่าร้อยละ 60 ไม่มีความมั่นคงในที่ดิน มีระบบเช่ารายหลัง ทำให้ไม่มีข้อตกลงและระเบียบในการอยู่อาศัยร่วมกัน และยังพบการขยายพื้นที่ครอบครองต่อเนื่อง ขาดสาธารณูปโภคที่เหมาะสม และไม่ได้ประโยชน์ด้านโอกาสทางเศรษฐกิจทั้งที่อยู่ใจกลางเมือง   การพัฒนาคลองแม่ข่าตามแผนแม่บทจังหวัดฉบับใหม่ที่กำลังร่างอยู่ในเวลานี้ นอกจากจะมีการจัดทำแผนการฟื้นฟูน้ำและปรับปรุงภูมิทัศน์แล้ว นี่จึงนับเป็นโอกาสของการพัฒนาที่อยู่อาศัยคลองแม่ข่าควบคู่โดยคาดว่าจะมีการบรรจุในแผนจังหวัดอย่างเป็นทางการ