(อ้างอิงจาก สถิติของกรมสุขภาพจิตปี 2563)
(จากผลสำรวจความคิดเห็นนักเรียนในระดับมัธยมฯ ทั่วประเทศ 373 คน)
มีครั้งหนึ่งที่ครูต่างประเทศไม่มา
แล้วครูไทยเลยมาสอนแทนสั่งให้เอาหนังสือขึ้นมา
เราก็เลยบอกว่าเราไม่ได้เอามาค่ะ
แล้วครูเขาก็เรียกเรากับเพื่อน ๆ ในห้องออกไป
แล้วก็ใช้ไม้บรรทัดเหล็กตีที่มือของเราจนเกิดรอยช้ำแดงบนฝ่ามือ
เคยเข้าห้องปกครองเพราะหนูขับรถที่มีลักษณะที่ต้องคร่อมขี่มาโรงเรียน
ซึ่งครูหลายท่านเรียกว่า "รถผู้ชาย"
ครูกล่าวว่า
"เป็นการประพฤติที่ไม่เหมาะสม
เป็นตัวอย่างที่ไม่ดี ดูไม่งาม
สร้างความเสื่อมเสีย ดูเหมือนพวกเด็กแว๊น
ทรงแบบนี้คงเป็นพวกเด็กกลางคืน"
ทั้งที่หนูแค่ขับรถมาโรงเรียนเพื่อความสะดวก
แต่กลับโดนเรียกเข้าไปรุมต่อว่า
กฎของโรงเรียนไม่มีห้ามด้วยซ้ำ
และยังโดนจดรายชื่อเพื่อหักคะแนน
โรงเรียนบังคับให้ตัดผมทรงนักเรียนเพื่อเข้าพิธีรับใบจบ
โดยมีตัวแทนจากคนในวังมามอบใบจบให้
เราตั้งคำถามว่าทำไมต้องตัดผม และทำไมต้องเข้าร่วม
หลังจากนั้นก็มีการโต้เถียงกับอาจารย์ในกลุ่ม
แล้วครูหัวหน้าระดับก็เรียกชื่อเรา
แล้วเริ่มพูดจาส่อเสียดให้เราอาย ต่อหน้าคนหมู่มาก
และพูดซ้ำ ๆ
ว่ากล้าตั้งคำถามต่อสถาบันกษัตริย์เหรอ
รร. มีคติว่าเจอสิบครั้ง ไหว้สิบครั้ง
ม.ต้นทุกคนแทบจะต้องก้มหัว
ทุกครั้งที่เดินผ่านรุ่นพี่
ถ้าไม่ไหว้พี่เขาก็จะเรียกประชุมละพูดว่า ม.นี้
ไม่มีมารยาทไม่ไหว้รุ่นพี่
พอตอนกินข้าวก็ต้องตักข้าวให้รุ่นพี่
รุ่นพี่ต้องกินก่อน
ต้องจัดช้อนส้อมที่คู่กันให้รุ่นพี่
บางทีพี่ไม่ยอมกินก็ต้องนั่งรอเขาก็ไม่ยอมบอกว่ากินก่อนได้เลย
ถ้าเผลอกินก่อนก็จะโดนว่าตอนประชุม
เคยถูกเรียกให้ไปซ่อมบนดาดฟ้ารวมกันทั้งหอ
(อาจารย์หอทราบและอนุมัติให้ทำ)
โดยคณะกรรมการนักเรียนมีจุดประสงค์เพื่อเรียกไปตักเตือนในเรื่องมารยาท
และเรื่องชู้สาว บังคับให้กินขนมต่อกัน ทำท่าต่าง
ๆ เช่น ค้ำฟ้า เก้าอี้ลม ที่ทำให้เมื่อยล้า
เพื่อเป็นการลงโทษ และบอกว่าคือการฝึกความอดทน
86.4%
53.9%
37.3%
13.9%
การวัดผลว่า ‘กิจกรรมสภานักเรียน’ มีความเป็นประชาธิปไตยมากน้อยเพียงใด
ขึ้นอยู่กับ 3 เงื่อนไขหลักคือ รูปแบบการเลือกตั้ง ธรรมนูญนักเรียน และโครงสร้างสภานักเรียน
โดยธรรมนูญเป็นเงื่อนไขสำคัญที่สุด เพราะเป็นรากฐานของรูปแบบการเลือกตั้ง และโครงสร้างสภานักเรียน
คือ บทบัญญัติของโรงเรียนที่มีเนื้อหาระบุถึงสิทธิ เสรีภาพ บทบาท หน้าที่ ข้อตกลงเพื่อการอาศัยอยู่ร่วมกัน ตลอดจนแนวทางการดำเนินงานของ ผู้แทนนักเรียน ตามหลักการแล้วธรรมนูญต้องร่างร่วมกันระหว่างโรงเรียน นักเรียน ชุมชน และต้องผ่านการลงมติจากประชาคมในโรงเรียนทุกฝ่าย
หมวดนี้มีชื่อว่า ‘บททั่วไป’
แต่เนื้อหาเน้นหนักไปที่อำนาจของสภานักเรียนว่าสามารถทำอะไรได้บ้าง รวมถึงระบุไว้ให้
ธรรมนูญนี้เป็นบทบัญญัติ
สูงสุดของสภานักเรียน จะมีข้อบังคับอื่นเห็นแย้งมิได้
จะแก้ไขได้ต่อเมื่อผ่านความ-เห็นชอบจากสภานักเรียนชุด
ปัจจุบัน
หมวดนี้มีชื่อว่า ‘สภานักเรียน’
ระบุเนื้อหาเกี่ยวกับหลักการ
การจัดหาสภานักเรียน แนวทางการประชุมสภา
และที่สำคัญคือ มีการระบุสิทธิ
และหน้าที่ของสภานักเรียน
เพื่อดำเนินงานส่งเสริมประชา-ธิปไตยในโรงเรียน
หมวดนี้มีชื่อว่า ‘ที่มาขององค์กร’
ระบุคุณสมบัติของผู้ลงเลือกตั้ง
วิธีการเลือกตั้ง วิธีนับคะแนน
รวมถึงวิธีการลงชื่อถอดถอนคณะกรรมการสภานักเรียน ตลอดจนที่มาของกกต. ต้องเป็นไปอย่างสุจริต
โปร่งใสและตรวจสอบได้
หมวดนี้มีชื่อว่า ‘คณะที่ปรึกษา’
เพื่อไม่ให้การทำงานของสภาถูกควบคุมโดยอำนาจอื่นในโรงเรียน
สภานักเรียนสามารถสรรหาครูที่ปรึกษาสภาตามต้องการได้ โดยที่ปรึกษาไม่มีอำนาจ
ตัดสินใจในการจัดทำโครงการ และมีหน้าที่รับรองการทำงานของคณะกรรมการสภานักเรียน
หมวดนี้มีชื่อว่า ‘การแก้ไขเพิ่มเติมธรรมนูญสภานักเรียน’
ใจความคือ การจะแก้ไข
ธรรมนูญสามารถแก้ไขให้
ทันสมัยและเป็นสากลได้ โดยให้อำนาจแก่สภานักเรียน
เป็นผู้ขอยื่นพิจารณาแก้ไข
ได้เท่านั้น
เมื่อไม่มีธรรมนูญทำให้สภานักเรียนส่วนใหญ่ที่เพิ่งเข้ามาทำงาน
มักไม่รู้ว่าตนเองมีบทบาทหน้าที่อย่างไร
ครูผู้ดูแลสภาฯ จึงเข้าควบคุม
จนทำให้สภาฯ
ไม่สามารถเป็นตัวแทนให้กับผู้เรียนได้อย่างแท้จริง
โอม
อดีตประธานสภานักเรียนใช้เวลาทั้งวาระในการร่างธรรมนูญ
ฉบับนักเรียนและทำประชาพิจารณ์
ตนเชื่อว่ากติกาที่ทุกคนตกลงร่วมกัน
จะสามารถสร้างสังคมที่เป็นธรรมและปลอดภัยสำหรับคนทุกกลุ่มได้
เลื่อนดู>>> เพื่อเปรียบเทียบแผนผังอำนาจในโรงเรียน
ประชาธิปไตยไม่ได้มีแค่การเลือกตั้ง ยังมีหลักเสรีภาพ เสมอภาค นิติรัฐ เมื่อหลักการถูกลืม สภานักเรียนจึงเป็นพิธีกรรมแค่ให้มี
ถ้าการเลือกตั้งในโรงเรียนยังเป็นพิธีกรรม เมื่อเด็กจบไป เขาก็จะมองเห็นประชาธิปไตยเป็นเรื่องสูญเปล่า ซึ่งไม่ถูกต้อง
|
|
สภาสะท้อนเสียงผู้เรียนได้ยาก ต้องผ่านความเห็นชอบจากบอร์ดบริหาร |
|
|
ขาดกลไกตรวจสอบ-ถ่วงดุลการทำงานของผู้แทนนักเรียน |
|
|
ครูเป็นผู้กำหนดคุณสมบัติผู้ลงสมัครเพียงฝ่ายเดียว |
|
|
ครูมีอำนาจเหนือนักเรียน เลือกตัวแทนเข้าสภาตามความต้องการ |
|
|
ขาดการเชื่อมโยงสภานักเรียนกับสภาท้องถิ่น |
 |
|
ระบบสภานักเรียนฝึกหัดเอื้อให้แต่ละตำแหน่งส่งต่ออำนาจได้ง่าย |
|
|
หลังเลือกตั้งจบ นักเรียนไร้อำนาจ ขาดกลไกยื่นถอดถอนผู้แทน |
|
|
ระบบมีความซับซ้อน-ยุ่งยาก ไม่เอื้อให้นักเรียนมีส่วนร่วมได้ง่าย |
